Nazwa Ostroróg pochodzi prawdopodobnie od obronnego grodu otoczonego palisadą z zaostrzonych u  góry pali lub o ostro zakończonych basztach.

Miasto i Gmina Ostroróg szczyci się herbem Nałęcz, który został przyjęty od rodu Ostrorogów - pierwotnych właścicieli miasta. Flaga Miasta i  Gminy Ostroróg składa się z trzech pionowych pasów równej wielkości, z których pola boczne przedstawiają biało-czerwona, szachownicę, natomiast pole środkowe zawiera wizerunek herbu na zielonym tle.

Historia Ostroroga jest nierozerwalnie związana z dziejami Wielkopolski, jednego z największych regionów historyczno-etnograficznych w Polsce. W  wiekach VII-X Wielkopolska była centrum ówczesnego życia politycznego kraju. Pod koniec XVIII wieku w dwóch etapach przeszła pod panowanie pruskie: w pierwszym rozbiorze (1772 r.) ziemie na północ od Noteci i  w drugim rozbiorze (1793 r.) zasadnicza część regionu; utworzono tu prowincję Prusy Południowe. Po Kongresie Wiedeńskim (1815 r.) z terenów zachodniej Wielkopolski utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie. W połowie XIX w., gdy silnie zaczął rozwijać się pruski system państwowy i  bezpośrednia walka o wolność stała się niemożliwa, powstała w  Poznańskiem idea pracy organicznej i konkurowania z Niemcami na polu gospodarczym, zwłaszcza w rolnictwie, co zaowocowało znacznym podniesieniem poziomu gospodarczego tego regionu. Odzyskanie wolności w  1918 roku nastąpiło w wyniku powodzenia Powstania Wielkopolskiego. Z  ziem Wielkiego Księstwa Poznańskiego utworzono województwo poznańskie.

Ostroróg zajmuje szczególne miejsce w historii Wielkopolski i Polski, jako centrum reformacji w XVI i XVII w. Najstarsze ślady życia ludzi na terenie Ostroroga i okolic pochodzą z lat 8000-4000 p.n.e. Jednym z cennych dowodów długiej i  bogatej historii Ostroroga jest informacja zamieszczona ponad 600 lat temu w 1383 r. w Kronice Jana z Czarnkowa. Powodem zapisu tej wiadomości był właściciel wsi Ostroróg: Dziersław Grochola, czynnie zaangażowany w wojnę domową Nałęczów z Grzymalitami. Kronikarz wymienił dwa obiekty w Ostrorogu: wieś i fortalicjum. Fortalicjum mieściło się na półwyspie Jeziora Wielkiego. Z relacji Jana z Czarnkowa wynika, że był to niewielki obiekt obronny. Osadę targowa, pod grodem wzmiankowano po raz pierwszy w 1398 r. Od początków XV wieku było coraz głośniej o  Ostrorogu w Wielkopolsce, Polsce, a także w Europie.

Miasto Ostroróg swoją sławę w dużej mierze zawdzięcza szlacheckiej rodzinie Ostroróg. Twórca, znaczenia rodu i Ostroroga był Sędziwoj z  Ostroroga 1375-1441), syn Dziersława Grocholi. Sędziwoj z Ostroroga uczynił miasto i wybudował kościół parafialny.
Prawa miejskie Ostroróg otrzymał przed 1412 r. Prawdopodobnie Sędziwoj zastąpił drewniane fortalicjum murowanym zamkiem. Sędziwoj otrzymał z rąk Jagiełły najwyższe urzędy w ówczesnej Wielkopolsce: Urząd Wojewody Poznańskiego (1406 r.) i Starosty Generalnego Wielkopolski. Podczas bitwy pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew. Towarzyszył królowi Jagiełłę w licznych podróżach. Sędziwoj zapewnił następnym pokoleniom panów z Ostroroga znaczącą pozycję ekonomiczna i społeczną W XV wieku wokół miasta powstały wsie tworząc klucz dóbr szlacheckich rodziny Ostrorogów.

W 1546 r. król Zygmunt Stary odnowił lokację miasta. Wysoką pozycję społeczną zyskał wnuk Sędziwoja-Jan(zm. 1501 r.). Pełnił funkcję Wojewody Poznańskiego, był pisarzem politycznym. Prawdopodobnie jest autorem traktatu politycznego "Memoriał o naprawie Rzeczypospolitej". Dzięki temu traktatowi wprowadzonemu do programu podręczników szkolnych Jan Ostroróg stał się postacią powszechnie znaną w Polsce. Ród Ostrorogów zapisał się na kartach historii Wielkopolski jako protektorzy protestantyzmu. Jakub (zm. 1568 r.) był pierwszym i głównym protektorem braci czeskich. Braciom tym Jakub oddał kościół parafialny i plebanię w Ostrorogu. Także dzieci Jakuba były oddanymi protektorami braci czeskich.
Po śmierci ostatniego z Ostrorogów w 1624 r. miasto przeszło we władanie rodziny Potockich. W 1635 r. dobra ostrorogowskie kupił szlachcic Andrzej Rej z Nagłowić (wnuk Mikołaja). W 1647 r. Jego syn Mikołaj sprzedał dobra Piotrowi z Miłosławia Górskiemu. Ostrorogiem władali także Radziwiłłowie, Zalescy, Malechowscy. W drugiej połowie XVIII wieku właścicielem majątku została rodzina Kwileckich, która władała nim do 1939 r.
Duże znaczenie dla historii Ostroroga miał pobyt w nim braci czeskich. Bracia ci przebywali tutaj przez prawie 100 lat. Jak już wspomniano, w  1553 r. Jakub Ostroróg przekazał braciom czeskim kościół parafialny i plebanię. Około 1650 r. bracia czescy opuścili Ostroróg. W okresie tym miasto stanowiło bardzo ważny ośrodek reformacji. Mieściły się tutaj: archiwum, biblioteka, seminarium duchowne Jednoty Braci Czeskich w Polsce. Tutaj odbyto się szereg synodów braci czeskich.

W okresie reformacji na terenie Ostroroga osiedliły się rodziny szkockie. W Ostrorogu urodził się Andrzej Węgierski - historyk reformacji, kaznodzieja, tłumacz. Był autorem pierwszego w Europie rysu dziejów reformacji w Europie Wschodniej. Za czasów Sędziwoja w Ostrorogu, podobnie jak w innych miastach polskich, przez kilkadziesiąt lat po lokacji władzę sprawował wójt. Pierwsze informacje o samorządzie miejskim w Ostrorogu pochodzą z 1462 r. Rada miejska była organem ustawodawczym sądowniczym. Na czele rady miejskiej stał burmistrz. Wybierali go spośród siebie rajcy na okres jednego roku. Zachowały się wzmianki o pierwszych burmistrzach Ostroroga. W roku 1503 burmistrzem był Maciej Wróbel, w  1583 r. Jan Klucznik, w 1607 r. Piotr Rosigroch, w latach 1620-24 Łukasz Jaździk, w 1632 r. Jakub Jądro. Pierwsza wzmianka o pieczęci miejskiej datuje się z 1583 r.
Dane historyczne wskazują że Ostroróg należał do kategorii mniejszych miast. Odbywały się tu jarmarki roczne i tygodniowe. O ich odbywaniu się informuje przywilej króla Zygmunta Starego, który w  1546 r. Odnowił i potwierdził dawniej przyjęte terminy targów. Niewiele wiadomo o mieszkańcach Ostroroga do XVII wieku. Podstawą utrzymania dla tutejszej ludności była uprawa roli, chów zwierząt i  rzemiosło. Rzemieślnicy pracowali na potrzeby mieszkańców miasta, dziedzica i ludności wiejskiej. W XIX wieku ostrorożanie, podobnie jak lud całej Wielkopolski, włączyli się w nurt pracy organicznej solidnie pracując, szczególnie tworząc dobrze zorganizowane gospodarstwa rolne. Należy zauważyć, że oprócz miasta Ostroroga, także wsie Dobrojewo i Rudki mają wielowiekową historię. Pierwsze wzmianki o tych wsiach pochodzą z 1391 r.